HIIS ( SUDAWIL )

Montok tulun Kadazandusun, hiis nopo nga iso pogibaabarasan koubasanan di kaanu popokito do poingkuro o ralan koposion do tulun Kadazandusun. Tinungkusan nopo diti nga polombuson maya sinding di kohiok om olumis o loyuk. Tumanud di Rosliah Kiting (2013), iso kawo pogibaabarasan maya sinding di okito id tinaru Kadazandusun nopo nga roitan do sudawil. Sudawil nopo iso hiis mantad watas Tambunan di gunoon montok pogirurumoon. Sudawil nopo diti nga mogowit tongotulun Kadazandusun di gulu po do momusorou lobi okreatif tu sudawil nopo diti nga iso aktiviti pogisisimbaran momoguno boros-boros di aralom o rati om miampai loyuk di kohiok om olumis. Ii nopo di gulu-gulu po, maganu i tongotulun Kadazandusun do boros diolo mantad id sandad posorili.  Suai ko ii, kaanu popolombus do pononsunudan kumaa tulun wokon maya do sudawil.

     

UHU SUDAWIL : Tumanud do Tobpinai

Linuub do katanaan

Otomou posorili

Pinomogunan tokou

Hiti id Kampung Tiong

Pongudanan do waig

Osogit  kosuabon

Mamasok tulun Dusun

Olinuud om osuau

Kudingking do awantang

Otiru opinogot

Kombura do tolumis

Abagos oporokis

Nourias nokombo

Hilo id sompogunan

Poinsonong pogigion

Popoundar koposion

Sundung id nonggo nopo

Kada no daa olingai

Gumuli i kasari

Tumanud do tobpinai.

Rati do hiis :

Id hiis nopo diti nga monusui i monunuat kokomoi kaantakan hilo kampung disido i roitan do Kampung Tiong. Mantad do hiis diti, popointalang i monunuat do kampung disido nopo nga iso kampung di nosorilian do puru om alabung o kataanaan. Suai ko ii, momisunud nogi monunuat do kampung nopo disido nga tionon sandad tulun Dusun i ongosuau om olinuud. Id kampung dii, angawantang i tanak wagu om ongolundus i tongosumandak. I tanakwagu dii nogi nga kiwoyoowoyoo di aparu om opinogot. Pinopointalang nogi i monunuat do kosumandakan nogi nga kikowoyoowoyoo di abagos. Maya do hiis diti nogi, pinatalang nogi kokomoi tongotulun id kampung nopo dii nga ogumu no o tobpinai diolo di minundaliu kumaa pogun suai tu popoinsonong yolo do koposion diolo. Mantad dii, lumansan daa i monunuat do sundung pia do nokoinsodu no i tongotobinai ngawi, au no daa lihuan om gumuli daa kasari do mongoi intutun di tongotobpinai diolo id Kampung Tiong.

MOGINAKAN

Moginakan  nopo nga karamayan poimbida montok monimung koworisan do iso-iso paganakan. Ii nopo di pogulu po, iti no o karamayan bobos tagayo taandakon tinaru Dusun. Pohoroon o karamayan diti insan do limo toi ko' turu toun. Alaid o timpu dilo tumanahak kosiwatan di dapu miagal tongotayam do gumayo om sumakag. Soira orikot o timpu moginakan, tikid paganakan mogorot songinan kalabou miampai tayam suai miagal ko manuk om wogok.

     Soira orikot toun moginakan, gumandang nodii boyoon do isoiso kinoyonon. Iti nopo nga poposorou om panakatanda do koimpuunan tulun mogiigion do sumodia montok iso karamayan tagayo. Tumimpuun nodii o tongotulun mamalaan do suduon, momonsoi tangga, tumutu om suusuai po.

     Piipiro po linaid orikot timpu moginakan, ongoyon no rikoto' di monongwalai magalap i koworian ngawi diolo. Iti nopo nga panakatanda do mamantang kopio yolo tobpinai. Ii pogi do au kawasa nung au rumikot i naalap ontok timpu di nabatos. Nung kiwaa kobolingkaangan di monongwalai monungod do koworisan, paatadan nopo diolo rasuk kitimbagos. Gunoon o rasuk dii tu panakatanda do ponowoli di monongwalai rumikot do magalap. Ginumu nopo timbagos do rasuk nga poiradon do ginumu tadau gisom timpu koporikatan kumaa lamin di mangalap.

     Ontok timpu di natantu, rumikot om tumimung no i koworisan mantad apat pisuk do pogun sabaagi iso paganakan tagayo. Taandakon o karamayan diti do turu tadau om turu totuong. Suai ko' makan om rumamai, maso turu tadau tadau dii nga kosiwatan nogi di koworisan tumunud lobong do komolohingan. Iti nogi o timpu do sukod wagu minsingilo koubasanan guugulu miagal ko' mangagung om mongondopiton. Ogumu o pogilinan pinsandad ontok moginakan. Oduhan kopio sumambai puru paganakan ontok tadau koiso tu korintod. Tadau koiso nopo nga timpu monusui om monutur do pionitan pogiobpinayan.

     Agayo tonggungan do bobolian ontok orikot toun moginakan. Komboon o bobolian do momurinait tu moginakan nogi nga timpu modsuau kumaa moinat i momogompi paganakan. Bilinan di bobolian i moinat do popotilombus kolumaagan om kolidasan di monongwalai om tongotobpinai nokorikot.
 
     Ontok kopupuson minggu dii, muli nodii i koworisan ngawi. Onuan di monongwalai yolo do kokoriu miagal ko' takano, sada om tinumon. Poigitan nogi sinalau montok puru paganakan id lamin i au nokorikot.Ontok timpu mamanau i koworisan do muli, momilin no i monongwalai do sumonong-sonong no daa yolo id tindalanon. Tintod mogitootongkiad, mogibatos no yolo mogiruuruba kawagu ontok timpu moginakan dumontol.